Gezondheid en welzijn van de inwoners staat bij ons hoog in het vaandel. Gezondheid in het kader van de Omgevingswet richt zich op drie perspectieven: het beschermen, het bevorderen en het faciliteren van een gezonde leefomgeving. Beschermen heeft te maken met de leefomgevingskwaliteit, zoals bijvoorbeeld geluid, fijnstof, geur en gevaarlijke situaties. Het bevorderen is gericht op de leefomgeving die een gezonde leefstijl stimuleert. Denk aan een omgeving die uitnodigt om te bewegen. Dit draagt zowel bij aan de gezondheid als het welzijn van de inwoners. Het faciliteren heeft te maken met een omgeving die zelf- en samenredzaam (de zelfredzaamheid van mensen met behulp van hun sociale netwerk) is. Daarbij kan je denken aan de toegankelijkheid en veiligheid van parken en het buitengebied.
Wat is gezondheid en welzijn?
Het thema gezondheid gaat over verschillende zaken. Om gezond te leven zijn er allerlei dingen die we zelf kunnen doen, zoals gezonde voeding, voldoende slaap en goede hygiëne. Als we het hebben over gezondheid binnen de omgevingsvisie, dan praten we juist over de delen die zich buiten afspelen. Denk daarbij aan spelen, sporten, bewegen, ontspannen, cultuur en ontmoeten. Hiervoor is voldoende ruimte buiten nodig, bijvoorbeeld in parken en het buitengebied. Ook goede zorg, lekker in je vel zitten en mee kunnen doen hoort hierbij. Op onderdelen zoals frisse lucht en schoon water gaan we in bij het thema milieu.
Met welzijn wordt bedoeld dat het zowel lichamelijk, geestelijk als sociaal goed met een persoon gaat. De staat van welzijn heeft te maken met verschillende factoren, zoals gezondheid, vrijheid, vriendschap en welvaart.
Waar staan we nu?
De fysieke leefomgeving heeft invloed op de gezondheid van mensen. We hebben een groene en beweegvriendelijke leefomgeving die uitnodigt tot beweging. Dit willen we graag behouden en versterken. In vergelijking met de regio Zuid-Holland Zuid sporten jongeren in Ambacht op wekelijkse basis veel bij verenigingen (75% tegenover 66%). Onder volwassenen ligt dit percentage een stuk lager (42%), maar het is wel vergelijkbaar met de regio (45%). Meer informatie hierover is te vinden op www.hoegezondiszhz.nl.
Ook milieuaspecten zoals luchtkwaliteit en geluid zijn van invloed op een gezonde leefomgeving. Lees hierover meer onder Milieu.
Wat komt er op ons af?
Mensen worden steeds ouder en het aandeel ouderen in de samenleving neemt toe (vergrijzing). Dit zien we ook in onze gemeente. In de toekomst komen er steeds meer ouderen met één of meer chronische (langdurige) aandoeningen. Ook sociale problemen onder ouderen nemen toe; van alle 75-plussers in Nederland heeft bijvoorbeeld 54% gevoelens van eenzaamheid (Landelijke Nota Gezondheidsbeleid, 2020 – 2024). We zien ook een trend dat ouderen steeds langer thuis blijven wonen. Dat betekent dat er soms aanpassingen nodig zijn aan woningen. Daarnaast komt het steeds vaker voor dat partners, kinderen, familie, vrienden en andere bekenden aan een naaste zorg of ondersteuning verlenen. Dit kan een fijne oplossing zijn voor de persoon die zorg nodig heeft, maar we moeten erop letten dat de mantelzorger (degene die de zorg verleent) voldoende ondersteuning krijgt.
Een andere trend die landelijk speelt is dat gezondheidsachterstanden de afgelopen decennia niet of nauwelijks kleiner geworden zijn. Zo is het verschil in levensverwachting tussen mensen met een hoge en lage sociaaleconomische status ongeveer zes jaar. Met sociaaleconomische status bedoelen we de positie van mensen op de maatschappelijke ladder. Die ontstaat uit een combinatie van materiele omstandigheden (denk aan het wel/niet bezitten van een huis of auto), vaardigheden, capaciteiten en kennis en het sociale netwerk en de status en macht van mensen in dit netwerk. Gezondheidsproblemen zijn vaak onderdeel van achterliggende problematiek zoals schulden, armoede, laaggeletterdheid en werkloosheid. Ook de fysieke en sociale leefomgeving speelt een rol.
Naast vergrijzing en gezondheidsachterstanden zien we ook dat er lange wachtlijsten zijn voor psycho(sociale) hulp. Landelijk gezien moeten mensen vaak al meer dan drie maanden wachten voor ze bij een psycholoog terechtkunnen.
Hoe zien we de toekomst van gezondheid en welzijn?
Voor gezondheidsbevordering is de ambitie om in te zetten op het vasthouden (of verbeteren) van het huidige niveau van gezondheid en welzijn.
De regionale ambities zijn onder andere het bestrijden van overgewicht en verminderen van psychosociale problematiek (waaronder jeugdproblematiek). Wij willen aan een oplossing voor het overgewichtprobleem bijdragen door het behouden en versterken van de groene en beweegvriendelijke leefomgeving. Deze nodigt namelijk uit tot beweging. Daarbij willen we voornamelijk inzetten op kinderen: het stimuleren van buiten sporten, spelen en bewegen. Ook stellen we een programma sport op.
Voor een gezonde leefomgeving werken we samen met de GGD. De GGD hanteert de volgende kernwaarden:
Voor ouderen is een eigen plek in de gemeenschap belangrijk. We willen ouderen de gelegenheid geven zo lang mogelijk in de eigen omgeving mee te kunnen doen en langer thuis te blijven wonen. In het kader van ‘langer thuis wonen’ willen we de toenemende vraag naar mantelzorg graag faciliteren. Ook willen we het plaatsen van tijdelijke mantelzorgwoningen aanmoedigen. Dit is een zelfstandige woning op eigen terrein. Een tijdelijke mantelzorgwoning verbetert de kwaliteit van leven van de zorgvrager, maar ook van de verzorger.
We werken samen met maatschappelijke partners aan een dementievriendelijke omgeving. Een dementievriendelijke omgeving wordt gekenmerkt door rust/lommerrijk. Deze ruimten zijn in onze gemeente schaars. In het omgevingsplan gaan we aan de slag met de vraag welke type voorzieningen en locaties geschikt zijn. Ook gaan we bepalen hoe die voorzieningen te combineren zijn met voldoende bereikbaarheid en andere voorwaarden.
Cultuur kan een middel zijn om ontmoetingen te stimuleren en de samenredzaamheid te vergroten. We steunen relevante maatschappelijke organisaties in het activeren, stimuleren en ondersteunen van cultuureducatie en cultuurparticipatie voor alle inwoners van Hendrik-Ido-Ambacht. Hiervoor werken we met deze partners aan een cultuurakkoord.
Ten slotte hebben we een preventieplan opgesteld. Het doel van het preventieplan is alle bewoners zo veel mogelijk zelfstandig en volwaardig te laten deelnemen aan de maatschappij. Daarbij pakken we signalen over hulpvragen bij inwoners zo vroeg mogelijk op, zodat deze hulpvragen vaak op eigen kracht of met een relatief lichte inzet op te lossen zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de preventie en vroegsignalering van jeugdzorgproblematiek, schulden en overlast van jongeren en alcohol en drugsgebruik. De uitvoering van het plan krijgt meerjarig aandacht, inzet en coördinatie.
Relatie met: Wonen, Voorzieningen, Milieu, Recreatie en toerisme, Werken en ondernemen, Groen, Bereikbaarheid, Veiligheid, DNA van Ambacht, Water
