Wat is de energietransitie?
De energietransitie is de uitdaging om het gebruik van fossiele energie (energie opgewekt uit bijvoorbeeld kolen of aardgas) te verminderen. Uiteindelijk willen we volledig van fossiele energie af zijn. Fossiele brandstoffen zoals olie, aardgas en steenkolen zijn de bron van de meeste energie die we vandaag gebruiken. Het winnen (uit de grond halen) en gebruik van deze fossiele bronnen is niet alleen erg slecht voor het milieu, het is ook slecht voor onze gezondheid. De uitstoot van CO₂ is zo groot dat het klimaat verandert en de aarde opwarmt. Deze klimaatverandering heeft grote gevolgen: de zeespiegel stijgt en we hebben steeds vaker te maken met extreem weer. De kans bestaat dat veel planten- en diersoorten uitsterven. In het Klimaatakkoord van Parijs hebben we afspraken gemaakt en doelen bepaald over de veranderingen in het klimaat. De energietransitie is belangrijk om deze doelen en afspraken te behalen. Deze transitie omvat het massaal overstappen op duurzame energiebronnen die niet eindig zijn. Dit moet de CO₂-uitstoot verminderen en klimaatverandering tegengaan.

Het doel van deze vermindering is om in 2050 helemaal geen fossiele energie meer te gebruiken. Energietransitie betekent ook dat er als vervanging van de fossiele energie, duurzame energie opgewekt moet worden. Duurzame energie is energie die opgewekt wordt uit de zon, de wind, of nieuwe technieken, zoals mogelijk de diepere aardlagen. Het gaat ook over het verwarmen van gebouwen op andere manieren dan met gas. Tot slot gaat de energietransitie over de infrastructuur (kabels, leidingen en verdeelstations) die nodig is om energie te verplaatsen.

Zoals aangegeven is de energietransitie een uitdaging die iedereen raakt. Het is een opgave die bij veel thema’s terugkomt zoals wonen en werken en ondernemen. Het is ingewikkeld, omdat we de opwek van energie, de infrastructuur en ons gedrag moeten veranderen. Het is ook een opgave die op iedere gemeente, iedere organisatie en ieder mens in ons land afkomt. In het volgende deel gaan we in op wat dit concreet betekent voor onze gemeente.

Waar staan we nu?
In Hendrik-Ido-Ambacht wordt er 1.541TJ ofwel 278 miljoen kWh per jaar aan energie gebruikt (cijfers uit 2019). Hiervan is ca. 51% voor de gebouwde omgeving, 43.5% voor verkeer en vervoer, 3.8% voor industrie, energie, afval en water, en 1,8% voor hernieuwbare warmte.

Energieverbruik verspreid over sectoren (2019)

Het totale energiegebruik in onze gemeente is erg wisselend per buurt.

We hebben de ambitie uitgesproken om in 2050 energieneutraal te zijn. Deze ambitie hebben we al jaren geleden gesteld. De energietransitie is voor ons dus geen nieuw beleidsterrein, maar is wel een veel groter beleidsterrein geworden.  

We zijn onderdeel van de energieregio Drechtsteden. In deze regio kijken we naar wat we samen aan energie opwekken, maar ook gebruiken. Met zes andere gemeenten en twee waterschappen in de regio schreven we een Regionale Energiestrategie 1.0 (RES). Dit is een plan waarin staat hoe we een duurzaam en slim energiesysteem in de Drechtsteden gaan realiseren. Ook bekeken we samen waar verschillende vormen van duurzame energie in de regio het beste opgewekt kunnen worden. Dat betekent, met de laagste maatschappelijke kosten. Daarnaast maakten we afspraken over de verdeling en het transport van energie. Tot slot is er een routekaart ontwikkeld om te laten zien hoe de Drechtsteden richting 2050 naar energieneutraal gaat. Dit allemaal samen is onze RES 1.0. Deze RES 1.0 is vastgesteld op 5 juli 2021. In de Groeiagenda Drechtsteden is al opgenomen dat alle nieuwbouw energieneutraal of energieleverend is. Op die manier wordt de vraag naar energie niet nog groter. 

Wat komt er op ons af?
Samen met de energieregio Drechtsteden zijn we tot 2023 bezig om de Regionale Energiestrategie in fases te ontwikkelen. Elke twee jaar vindt een toetsing daarop plaats. In de regio Drechtsteden streven we vóór 2030 naar 25.000 (met een minimum van 12.000) aardgasvrije woningen. Om die reden hebben we het afgelopen jaar met alle belanghebbenden de regionale speerpunten uit de Regionale Energiestrategie op lokaal niveau verder uitgewerkt in onze Transitievisie Warmte. In dit traject hebben we onderzocht hoe we kunnen besparen en waar we welke vormen van duurzame energie het beste een plek kunnen geven, denk daarbij aan zonnepanelen. Daarnaast kijken we naar hoe en wanneer onze woningen van het gas af kunnen.

De energietransitie heeft niet alleen gevolgen voor de manieren waarop we onze woningen verwarmen. Ook bedrijven en organisaties moeten hun werkwijzen en energieverbruik verminderen om zodoende bij te dragen aan de energietransitie. De energietransitie zal daarnaast ook gevolgen hebben voor onze mobiliteit. Auto’s gaan in plaats van op benzine of diesel rijden op elektriciteit, waterstof, duurzaam biogas of een combinatie van (duurzame) energiedragers.

Hoe zien we de toekomst van energietransitie?
De vraag naar elektriciteit stijgt, onder meer door elektrische verwarming van woningen in plaats van aardgas en door elektrisch vervoer. Om de opwekking van energie te beperken moeten we daarom goed nadenken over manieren waarop we energie kunnen besparen. Daarnaast verduurzamen we onze energieopwekking. We stimuleren het gebruik van zonnepanelen. De eerste prioriteit is zon op (bedrijfs)dak. Op dit moment zijn we al goed op weg met het aanleggen van (particuliere) zonnepanelen op daken. Indien een gebied aan voorwaarden voldoet dan staan we ervoor open om het gesprek over grootschaligere opwek te voeren met een initiatiefnemer. Voorwaarden worden opgenomen in het omgevingsplan. Er is geen plaats voor grote windmolens, maar als er initiatieven komen voor kleinschalige windmolens bij (agrarische) bedrijven zullen we dat net als zonnepanelen op land beoordelen. Het Waterschap Hollandse Delta faciliteert in samenwerking met het HVC daarnaast het gebruik van aquathermie als nieuwe bron van energie voor onder andere het warmtenet De Volgerlanden. We gaan daarbij continu uit van de meest recente informatie en kunnen op basis daarvan onze plannen bijstellen. Daarnaast wordt rekening gehouden met bestaande (ondergrondse) structuren zoals de drinkwaterleidingen en het grondwaterwingebied.

In de toekomst kan hiermee de duurzame energiemix voor Hendrik-Ido-Ambacht worden aangevuld. De onderstaande perspectiefkaart geeft een beeld van het alternatief voor aardgas als warmtebron en het tijdspad per buurt.

Energie wordt ook steeds belangrijker voor ons vervoer. Elektrisch rijden groeit en daarmee ook de vraag naar laadpalen. Bij het thema bereikbaarheid beschrijven we hoe wij de toekomst van elektrisch laden voor ons zien.

Perspectiefkaart uit de Transitievisie Warmte

Meer informatie hierover is beschikbaar via het Regionaal Energieloket.

We gaan samen met inwoners en partners aan de slag met lokale initiatieven. De focus ligt daarbij op energiebesparende maatregelen, maar ook bijvoorbeeld eigen opwek door zonnepanelen of warmtepompen. Voor het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad en vastgoed (zoals bedrijven) liggen nog veel kansen. Zo is het bijvoorbeeld in 2023 verplicht om als kantoor energielabel C te hebben en in 2030 label A. Vanuit het Actieplan Duurzaamheid nemen we als gemeente een stimulerende en faciliterende rol bij deze initiatieven vanuit inwoners en bedrijven. Via het Regionaal Energieloket is meer informatie te vinden over mogelijkheden en ondersteuning.

De beleidskeuzes uit de Transitievisie Warmte en de Regionale Energiestrategie zullen we in de komende jaren gaan uitvoeren. In het omgevingsplan volgen de regels voor dit onderwerp. Zie voor meer informatie ook het thema Wonen.

Aan de energietransitie – nieuwe vormen van energiewinning, -opslag en –transport – zijn ook gezondheids- en veiligheidsrisico’s verbonden, zoals risico’s rondom elektrisch rijden, waterstof en grootschalig gebruik van zonnepanelen in combinatie met buurtbatterijen, gebruik van biomassa en geothermie. De risico’s van nieuwe vormen van energie zijn nog grotendeels onbekend. Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid,  veiligheidsregio Zuid-Holland-Zuid en GGD Zuid-Holland Zuid adviseren daarom bij nieuwe ontwikkelingen. Zij hebben speciale aandacht voor (brand)veiligheid en gezondheid in het kader van de energietransitie, zoals bij zonneweides en windturbines.

Relatie met: Wonen, Voorzieningen, Gezondheid en Welzijn, Milieu, Recreatie en toerisme, Werken en ondernemen, Groen, Klimaat, Bereikbaarheid, Veiligheid, DNA van Ambacht, Cultuurhistorie en erfgoed, Water