Na de Tweede Wereldoorlog maakte de gemeente een sterke groei door. In de jaren '40 en '50 werden de wijken Oostendam en Overkerk gebouwd. Later volgden de wijken Krommeweg, De Sandeling en begin 21e eeuw De Volgerlanden.

Ondanks de jonge ontstaansgeschiedenis van de huidige gemeente, vonden er enkele decennia geleden al diverse activiteiten plaats. Hoewel we geen grote historische kern en cultuurhistorische elementen meer hebben, worden de schaarse plekjes met cultuurhistorische waarde die er nog wel zijn enorm gewaardeerd.

Cultureel erfgoed
Op diverse plekken in onze gemeente komen bijzondere gebouwen, objecten en structuren voor. De oude dorpskern, met in de kern de Dorpskerk, is de meest onderscheidende historische karakteristiek van de gemeente en van grote betekenis voor onze identiteit. Ook diverse structuren zoals het Perenlaantje en de Oude Haven zijn van cultuurhistorische waarde. Het beschermen, behouden en versterken van erfgoedwaarden en het benutten van de kansen van erfgoed bij de ontwikkeling van de gemeente is van belang. Dit doen we op een integrale wijze, zoals bedoeld in de Erfgoednota. Daarnaast houden we bij ruimtelijke initiatieven rekening met erfgoed. Onderdeel daarvan is maritiem erfgoed, waarvoor de provincie op dit moment werkt aan een erfgoedlijn (zie Recreatie en toerisme).

Cultuurhistorisch waardevolle of beeldbepalende panden zijn op de cultuurhistorische waardenkaart van de provincie vastgelegd. We streven naar een zorgvuldige omgang met ons erfgoed. Het biedt kansen voor het ontwikkelen van de gemeente en het versterken van onze identiteit. We geven richting aan hoe we omgaan met erfgoed, stellen prioriteiten en maken keuzes, zodat we erfgoed kunnen beschermen en benutten. We stimuleren het behouden, beleven en beschermen van ons erfgoed voor huidige en toekomstige generaties. Cultureel erfgoed is onze basis voor de ruimtelijke kwaliteit. Daarom houden we bij ruimtelijke initiatieven rekening met erfgoed. Bij de aanvang van (ruimtelijke) planvorming voor nieuwe ontwikkelingen staan we bewust en verantwoord stil bij de optie van het toepassen van culturele planologie. Erfgoed is daarbij het vertrekpunt en inspiratiebron voor plannen.

De aanwezige historische kenmerken bieden kansen bij de ontwikkeling van de gemeente en het versterken van onze identiteit. Het cultureel erfgoed en de maatschappelijke waarde daarvan verdienen onze aandacht. Denk daarbij aan monumentale gebouwen, waaronder de 14^e-eeuwse kerktoren, enkele eeuwenoude boerderijen en een paar blokken monumentale arbeiderswoningen.

Archeologie
In Hendrik-Ido-Ambacht zijn er gebieden met een (zeer) hoge kans op het aantreffen van archeologische resten. Eerder zijn er archeologische resten van een aantal eeuwen geleden gevonden. Er zijn bijvoorbeeld archeologische resten van middeleeuwse bewoning ter plaatse van het bedrijvenpark Ambachtsezoom gevonden. Veel vragen over de geschiedenis van onze gemeente zijn nog onbeantwoord. De archeologische resten moeten dit verhaal vertellen maar liggen voorlopig nog veilig opgeborgen in de bodem. We willen deze archeologische resten zoveel mogelijk behouden en alleen als het niet anders kan opgraven. In ons Archeologiebeleid staat hoe we omgaan met archeologie. Afhankelijk van de mate van archeologische verwachtingswaarde van een gebied stellen we eisen. De concrete eisen hiervoor komen terug in het omgevingsplan in relatie tot bredere regels voor bodem en ondergrond. We verbeteren zo onze omgang met archeologische resten als bron van informatie over het lokale verleden. Daarnaast benutten we deze kennis bij de verdere ontwikkeling van onze gemeente (bijvoorbeeld op het gebied van toerisme en recreatie).